موضوع : فایی طلا در کمربند سنگ های دگرگونی سنندج سیرجان
فهرست:
1- مقدمه 2- معرفی زون سنندج سیرجان 3- مهمترین کانسارهای طلا 4- کانسار سازی از نظر زمانی - کانسار طلای چاه باغ - کانسار طلای زرترشت - کانه زایی طلا در کرویان - کانسار طلای اختر چی 5- نتیجه گیری 6- منابع
مقدمه:
طلا -Au : از نام لاتین آن aurum به معنی درخشش سپیده دم» گرفنه شد.
عدد اتمی 79، فی نرم و چگال و شکل پذیر به رنگ زرد روشن و براق که در مجاورت هوا و آب زنگ نمی‌زند و تیره نمی‌شود.
از نظر شیمیایی: فی واسطه، گروه 11، یکی از کم واکنش ترین عنصرهای جامد در شرایط استاندارد ،. این ف را به صورت خالص در طبیعت به صورت دانه‌ای یا تکه‌ای در میان سنگ‌ها، کانی‌های بلوری شده و مواد ته نشینی آبرفتی پیدا کرد. همچنین در میان کانی‌ها به صورت ترکیبی با دیگر عنصرها بویژه تلوریم دیده شده اما فراوان نیست.
ارزش طلا: به دلیل کمیابی آن، کاربردپذیری آسان، تصفیه راحت، مقاومت در مقابل زنگ زدن و خوردگی، رنگ متمایز، واکنش‌ناپذیری با دیگر عناصر
کاربردهای طلا: سرمایه‌ای، استفاده در جواهرات ، دندان‌پزشکی، تولید شیشه‌های رنگی و صنایع الکترونیک ،با توجه به رسانایی الکتریکی بالا در سیم‌کشی الکتریکی
طلا در برابر بیشتر اسیدها پایدار است اما در تیزاب سلطانی (نیترو-هیدروکلریک اسید) حل میشود.
مس رایج‌ترین ف برای ساخت آلیاژ طلاست و گاهی از فات دیگری مثل نقره، نیکل، و پالادیم
درصد طلای موجود در هر مصنوع فی به عنوان عیار طلا نامیده میشود که معمولاً از واحد ۲۴ یا واحد ۱۰۰۰ بیان میشود.
معرفی زون سنندج سیرجان :
این زون در واقع به صورت یک نوار ماگمایی-دگرگونی بین زاگرس و ایران مرکزی قراردارد. علوی این نوار کوهزایی را حاصل باز وبسته شدن اقیانوس تتیس جوان در اواخر پالئوزوئیک ومزوزوئیک دانسته است.
چينه شناسي :
سنگهاي قديمي اين ناحيه عبارت از سنگهاي دگرگوني با رخساره آمفيبوليت، گنيس، كيانيت، آمفيبوليت شيست و مرمر به سن پركامبرين. ولي ممكن است بخش بالايي اين رخساره ها تا پالئوزوئيك پيشين نيز ادامه داشته باشد. رسوبات بعد از پرمين در اين منطقه كم و بيش به رسوبات ايران مركزي شبيه هستند ولي در پرمين سنگهاي شيلي بيشتر است و همراه آنها سنگهاي آتشفشاني نيز تشكيــــل شده اند.
ماگماتيسم و متامورفيسم :
بطور كلي آثار فعاليتهاي ماگمايي را در اين منطقه مي توان به صورت زير خلاصه كرد:
1- گرانيت ناحيه حاجي آباد كرمان قبل از لياس.
2- توده هاي نفوذي اسيدي نواحي حاجي آباد – سيرجان، بروجرد و همدان كه اغلب به صورت گرانيت و ديوريت هستند و به شكل باتوليتهاي كوچك و بزرگ ديده مي شوند.
3- گرانيت نواحي ده سر(جنوب شرقي كوشك) و گابروي ناحيه اسفندقه كه در مجموع به ترياس نسبت داده مي شود.
4- گرانيت و ديوريت ها به فاز كوهزايي و چين خوردگي لاراميد مربوط است كه به حالت باتوليت و غيره تشكيل شده اند، مانند باتوليت الوند و نواحي مجاور چون بروجرد، اليگودرز و نوحي جنوبي سيرجان.
فعاليتهاي آتشفشاني اغلب در زمانهاي قبل از سنوزوئيك رخ داده اند و نواحي مختلفي از اين منطقه را در بر مي گيرند، براي مثال سنگهاي آتشفشاني بازيك كه به سيلورين – دونين مربوط است از ناحيه حاجي آباد گزارش شده .
از نظر فعاليتهاي دگرگوني، منطقه سنندج - سيرجان بسيار فعال بوده است و سنگهاي دگرگوني بطور فراوان در برونزدگيهاي نواحي اسفندقه، حاجي آباد، اقليد، آباده، اصفهان، گلپايگان، اليگودرز، همدان و مريوان وجود دارد.
با توجه به فعاليتهاي كوهزايي پديده هاي دگرگوني موجود در منطقه سنندج – سيرجان را مي توان به صورت زير خلاصه كرد:
1- دگرگوني آسينيتيك(كاتانگايي): رخساره هاي آمفيبوليت : نواحي اسفندقه – گلپايگان
2- دگرگوني كالدونين: رخساره هاي شيست سبز تا بالاي آمفيبوليت : نواحي اسفندقه – اقليد .
3- دگرگوني مربوط به فاز كيمرين پيشين : رخساره شيست سبز مشخص شده و با فعاليت ماگمايي.
4- دگرگوني لاراميدي : رخساره هاي بالاي شيست سبز : نواحي گلپايگان، همدان و سنندج در همين فاز دگرگوني، فشار زياد سبب شده است در سنگهاي آميزه رنگين دگرگوني رخ دهد و گلوكوفان شيست به وجود آيد.
بطور كلي مي توان گفت كه منطقه سنندج – سيرجان كمربندي از سازندهاي دگرگوني تشكيل شده است كه اصولاً در ترياس پاياني(فاز كوهزايي سيمري پيشين) شكل گرفته اند.
كاني زايـــي :
ذخاير آهن گل كهر سيرجان و هم چنين همدان – قروه (تيپ منيتيت)، ذخاير طلاي تيپ هاي موته، زرشوران و آق دره، ذخاير سرب و روي در سنگهاي كربناته، ذخاير مس تيپ استراتيفورم، ذخاير تيتانومنيتيت، كانيهاي آلومينوسليكاتي(كانيهاي گروه سيليمانيت)، سيليس و ذخاير سنگهاي تزئيني(مرمر) از عمده ذخايري هستند كه در حال حاضر استخراج و در پاره اي موارد در دست فرآوري مي باشند. علاوه بر ذخاير معدني فوق الذكر اين كمربند محل بسيار مناسب براي اكتشاف ذخاير قلع و تنگستن، تيپ هاي گوناگون ذخاير طلا، موليبدن، قلع و طلاي تيپ پورفيري، كبالت، ذخاير آهن تيپ گل گهر، ذخاير طلاي آبرفتي، مونازيت، آنتيموان و انواع سنگهاي تزئيني(گرانيتها و مرمرها) مي باشد.
مهمترین کانسارهای طلا:
مهمترین ذخایر کانساری طلا در این زون :
1- نوع کوهزایی یا shear zone hosted gold:
توصیف کلی: طلای درشت دانه در واحدهای دگرگونی مرتبط با گسل های برشی ،در محیط دگرگونی و همزمان با دگرگونی تشکیل می شوند.
سنگ میزبان: آتشفشانی مافیک و اسیدی دگرگون شده.
سنگ در بر گیرنده: سنگ دگرگونی مثل شیست، گنیس.
محصول اصلی و فرعی: Au(Ag+-W).
محیط تکتونیکی: زون دگرگونی.
مثال: زرد ترش، قلقله، موته اصفهان.
2- نوع کارلین :
توصیف کلی: طلای ریز دانه با سنگ میزبان شیمیایی، اپی ژنتیک، در دمای کم تشکیل می شود(200 تا 300).
منشأ کانسار: توده نفوذی
میزبان اصلی: سنگ های کربناته (سنگ آهک)
سنگ در بر گیرنده: سایر سنگهای رسوبی مثل شیل و مارن
محصول اطلی و فرعی: َAu:Ag+Ba+As+Hg
محیط تکتونیکی: حاشه قاره ها، کربناتهای کم عمق
مثال: زره شوران، آق دره، اخترچی
کانسار طلای چاه باغ:
کانه زایی در دو مرحله صورت گرفته:
1- کانه زایی شامل کوارتز، پیریت (+طلاونقره)، ارسنوپیریت مس دار و کلکوپیریت :
2- کانه زایی شامل طلا، نقره، کوارتز، پیریت و کالکوپیریت : که مرحله اصلی کانه زایی است.
انطباق عیارهای بالای طلا با بخش های داخلی پهنه برشی که بیشترین شدت دگرسانی (سیلیسی و سولفیدی) دگرشکلی را دارند بیانگر ارتباط مکانی مثبت بین دگر سانی، دگرشکلی و کانه زایی است.
کانه زایی طلا در چاه باغ مرتبط با فرایند دگرسانی گرمابی است،که دراثر نفوذ حجم زیادی از سیالهای دارای گوگرد، سیلیس و طلا صورت گرفته است.
واحدهای سنگی منطقه:سنگ های آتشفشانی اسیدی و آتشفشانی – رسوبی دگرگون شده و دگرشکل یافته، که سن آنهادونین و حتی قدیمی تر است
مهمترین دگرسانی ها: سریسیتی، کائولینیتی، اپیدوتی، تورمالینی سیلیسی و سولفیدی
کوارتز مهمترین کانی سنگ ساز در منطقه است.
بر اساس مطالعات: دربین عناصر اصلی سیلیسیم، گوگرد، آهن و عناصر فرعی، آرسنیک ، مولیبدن و کروم و و دربین عناصر ناد خاکی، عناصر خاکی کمیاب سبک همراه با افزایش طلا افزابش می یابند.
کانسار طلای زرترشت:
کانه زایی در طی دو مرحله گرمابی صورت گرفت:
1- کوارتز متوسط بلور و پیریت(+/- آرسنیک،نقره) درشت بلور2- با دگرسانی سولفیدی گسترده و وسیلیسی مشخص می شودو مرحله اصلی است.
کانه زایی شامل: طلای آزادو الکتروم (طلاونقره)،کوارتز، پیریت،گالن و اسفالریت.
واحدهای سنگی منطقه: مجموعه ای از سنگهای آتشفشانی دگرگون شده با ترکیب مافیک تا حدواسط، واحدهای آتشفشانی – رسوبی دگرگون شده و متابازیت با سن پالئوزوئیک پسین هستند.
مهمترین دگرسانی ها: کلریتی، اپیدوتی، سریسیتی،کربناتی، آرژیلی،سیلیسی و سولفیدی.
تغییرات عیار طلا با دگرسانی و دگرسانی ارتباط نزدیک دارد.
کانه زایی طلا در کرویان:
واحدهای سنگی منطقه: توالی از سنگ های دگرگون شده در رخساره شیست سبز، زمان تشکیل آنها را به مزوزوئیک نسبت می دهند.
تمام واحدهای سنگی منطقه تحت تاثیر پهنه های برشی شکل پذیر دگرگون شده و فابریک ها و ساختار های متفوتی را به خود گرفته .
واحدهای سنگی شدت دگرسانی یکسانی ندارندو از واحدهای کمتر دگرشکل شده (پروتومیلونیت) تا به شدت دگرسان شده (میلونیت و الترامیلونیت) مشاهده می شوند.
سنگ های در برگیرنده : سنگ های آتشفشانی اسیدی وبازی دگرگون شده.
مهمترین دگرسانی ها: سریسیتی، کلریتی، سیلیسی، سولفیدی و کربناتی.
کانی شناسی ماده معدنی: پیریت، پیریت های ارسنیک دار، طلا ی آزاد و کانی هایی مانند کوارتز،فلدسپار، انواع میکاها و کربناتها.
بر اساس شواهد صحرایی و آزمایشگاهی: کانه زایی را عواملی مانند پهنه های برشی شکل پذیر، شدت دگرشکلی و شدت دگرسانی کنترل می شود.
کانه زایی طی دو مرحله انجام شد:
1- فاز اولیه شامل:کانی های کوارتز+ کربنات+ سولفید های درشت(=+طلا)+ کلریت + مسکویت و اکسیدهای آهن.
2- کانی های کوارتز +طلای آزاد+ پیریت های ریز(+طلا)+ کالکوپیریت + کلریت و مسکویت (فاز اصلی)
کانسار طلای اختر چی:
چینه شناسی: بیشتر شامل سنگ های رسوبی آتشفشانی پر کامبرین
آلتراسیون: کائولینیتی،آرژیلیتی، سیلیسی، پیریتی و اکسیدآهن
آنالیزهای شمیایی به سه روشXRF وAAS و ICP : نشان دهنده طلا در منطقه که به صورت پراکنده و بیشتر مروط به لایه های آهن دار بوده و علاوه بر طلا در منطقه نقره، تالیوم و آنتیمون وجود دارد.
وجود توده های آذرین کوچک نشان میدهد که رگه های آهن در امتداد گسل ها تزریق شده و منشا هیدروترمالی دارد.
براساس بررسی های میکرسکوپی و آنالیز XRD گوتیت و هماتیت و کوارتز کانه های اصلی، کلسیت و دولومیت کانی های گانگ و پیریت کانی جزئی
محدوده اخترچی باتوجه به سنگ میزبان، کانه ها عیار و انواع دگرسانی از نوع کارلین است.
الف- آلتراسیون لیمونیت با تبلور کلسیت در سطح شکستگی ب- رگه هماتیتی ج- تجمع اکسید آهن در چند درزه موازی د- پر شدگی با کلسیت در سنگ زمینه
نتيجه گيري:
طلا :عدد اتمی 79، رنگ زرد روشن و براق، فی واسطه، گروه 11.
زون سنندج- سیرجان در واقع به صورت یک نوار ماگمایی-دگرگونی بین زاگرس و ایران مرکزی قراردارد.
سنگهاي قديمي اين ناحيه عبارت از سنگهاي دگرگوني با رخساره آمفيبوليت، گنيس، كيانيت، آمفيبوليت شيست و مرمر به سن پركامبرين.
فعاليتهاي آتشفشاني اغلب در زمانهاي قبل از سنوزوئيك رخ داده اند.
از نظر فعاليتهاي دگرگوني، منطقه سنندج - سيرجان بسيار فعال بوده است.
مهمترین ذخایر کانساری طلا در این زون:
1- نوع کوهزایی :مثال: زرد ترش، قلقله، موته اصفهان.
2- نوع کارلین : مثال: زره شوران، آق دره، اخترچی
کانسار طلای چاه باغ :
کانه زایی در دو مرحله صورت گرفته:
کانه زایی طلا : مرتبط با فرایند دگرسانی گرمابی.
واحدهای سنگی منطقه:سنگ های آتشفشانی اسیدی و آتشفشانی – رسوبی دگرگون شده
کوارتز مهمترین کانی سنگ ساز در منطقه است.
کانسار طلای زرترشت:
کانه زایی در طی دو مرحله گرمابی صورت گرفت:
کانه زایی شامل: طلای آزادو الکتروم (طلاونقره)،کوارتز، پیریت،گالن و اسفالریت.
واحدهای سنگی منطقه: مجموعه ای از سنگهای آتشفشانی دگرگون شده
مهمترین دگرسانی ها: کلریتی، اپیدوتی، سریسیتی،کربناتی، آرژیلی، سیلیسی و سولفیدی.
تغییرات عیار طلا با دگرسانی و دگرسانی ارتباط نزدیک دارد.
کانه زایی طلا در کرویان:
واحدهای سنگی منطقه: توالی از سنگ های دگرگون شده در رخساره شیست سبز،
سنگ های در برگیرنده : سنگ های آتشفشانی اسیدی وبازی دگرگون شده.
مهمترین دگرسانی ها: سریسیتی، کلریتی، سیلیسی، سولفیدی و کربناتی.
کانی شناسی ماده معدنی: پیریت، پیریت های ارسنیک دار، طلا ی آزاد
بر اساس شواهد صحرایی و آزمایشگاهی: کانه زایی را عواملی مانند پهنه های برشی شکل پذیر، شدت دگرشکلی و شدت دگرسانی کنترل می شود.
کانه زایی طی دو مرحله انجام شد:
کانسار طلای اختر چی:
چینه شناسی: بیشتر شامل سنگ های رسوبی آتشفشانی پر کامبرین
آلتراسیون: کائولینیتی،آرژیلیتی، سیلیسی، پیریتی و اکسیدآهن
وجود توده های آذرین کوچک نشان میدهد که رگه های آهن در امتداد گسل ها تزریق شده و منشا هیدروترمالی دارد.
براساس بررسی های میکرسکوپی و آنالیز XRD گوتیت و هماتیت و کوارتز کانه های اصلی، کلسیت و دولومیت کانی های گانگ و پیریت کانی جزئی
محدوده اخترچی باتوجه به سنگ میزبان، کانه ها عیار و انواع دگرسانی از نوع کارلین است.
منابع:
1- ویکی پدیا
2- اطلس های زمین شناسی ایران
3- زمین شناسی اقتصادی دکتر شهاب پور
4- پایگاه داده های علوم زمین
5- كانسارطلا- نقره ) مس ( اپي ترمال توزلار،مرتبط باتوده نفوذي نيمه عميق محيط كششي درون كماني،درشمال باخترماه نشان
سيدمهران حيدري،مجيدقادري،حسين كوهستاني ومسعودحسيني
6- کانه زایی طلا در پهنه برشی شکل پذیر و شکنای چاه باغ، منطقه معدنی موته، زون سنندج - سیرجان
سيدمهران حيدري، دکترابراهيم راستاد، دکترمحمدمحجل وسيدمحمدجوادشمسا
7- کانه زایی طلا در پهنه برشی شکل پذیر – شکنا و شکنای منطقه معدنی زرترشت، پهنه سنندج - سیرجان، جنوب باختر سبزواران
غلامرضا راستگو مقدم، دکترابراهيم راستاد، نعمت اله رشید نژاد عمران ودکترمحمدمحجل
8- کانه زایی طلا در پهنه برشی شکل پذیر کرویان
سيدمهران حيدري، دکترابراهيمراستاد، دکترمحمدمحجل وسيدمحمدجوادشمسا
9- مطالعات زمین شناسی، کانی شناسی و ژئوشیمی محدوده اخترچی
مهرداد مقیمیان، عباس عسکری، حمید ثمری وحمید کاظمی
های ,طلا ,کانه ,سنگ , ,زایی ,کانه زایی ,طلا در ,سنگ های ,دگرگون شده ,به صورت ,سریسیتی، کلریتی، سیلیسی، ,کلریتی، سیلیسی، سولفیدی ,ماده معدنی پیریت، ,اسیدی وبازی دگرگون
درباره این سایت